نکته مهم این که واحد وزن در شعر فارسی مصرع است
برای به دست آوردن وزن یک شعر باید 4 مرحله را به ترتیب زیر گذراند:
1- درست خواندن و درست نوشتن شعر
2- تقطیع هجایی
3- تقطیع به ارکان
4- اختیارات شاعری
درست خواندن و درست نوشتن شعر :
برای این کار فقط کافی است خط عروضی را بلد باشیم ، برای این که خط عروضی را مورد استفاده قرار دهیم کافی است:
الف) شعر را فصیح و به طور کامل درست بخوانیم
ب) حال شعر را همان طور که میخوانیم بنویسیم به عبارت دیگر عین تلفظ را به کاغذ آوریم
برای نمونه:
بــر درد كـشان گوشــــه ی ميخانه مقام است
صد خواجه و خـان بر در ايـن خـانه غلام است
به این صورت نوشته میشود:
بَر دُرد کِشان گوشِ یِ می خا نِ مُ قا مست
صد خاجه و خان بر در این خانِ غلامست
برای هر چه بهتر نوشتن خط عروضی نیاز به بیان چند نکته است:
1- در خط عروضی باید حرکات ( مصوت های کوتاه ) ( َ ِ ُ ) گذاشته شوند پر واضح است که تمامی حروف و هجاها بایست دقیقا آن طور که تلفظ میشوند نوشته شوند
برای نمونه:
دانـي كه چرا كعـــبه چنين گشته سيه پوش؟
در حسرت خمـخانه و آن و شـرب مـدام است
دانی ک چرا کعبِ چنی گشتِ سِ یه پوش
در حسرت خم خانِ و آن شُربِ مدامست
2 = همزه ( ا ) در میان جمله اگر قبل از آن ساکن باشد حذف می شود ( گفت این ..) که نوشته می شود ( گفتین ) یا ( از آمدن ... ) که نوشته می شود ( ا زا مدن ) یا
نگرفت او = نگرف تو
3-حروفی که نوشته می شود اما خوانده نمیشود ، در خط عروضی حذف میگردند مانند خواهر، خویش و …. خاهر = ( ـ ـ ) – خیش = ( ـ ن )
برای نمونه:
5- کلماتی که در آنها تشدید به کار رفته بایستی به صورت دو حرف نوشته شوند مانند:
قصّه به صورت ( قص صه ) = ( ـ ـ ) به نمایش در می آید.
برای پیداکردن وزن صحیح بهتر است مصرع دوم رو زیر مصراع اول تقطیع کرد:
توانا بود هر که دانا بود
ت |
وا |
نا |
ب |
ود |
هر |
که |
دا |
نا |
ب |
ود |
ن |
ـ |
ـ |
ن |
ـ |
ـ |
ن |
ـ |
ـ |
ن |
ـ |
نظرات شما عزیزان: